Tijdlijn van de wijk de Tuimelare in Moorslede

Tijdlijn van de Tuimelare

Het steentijdperk (1,3 miljoen - ca. 14.000 jaar v. Chr.)

Tijdens de prospectie van een akker naast de Knaagreepstraat, in 1999, treft de gerenommeerde archeoloog Jozef Goderis er allerlei gebruiksvoorwerpen aan in vuursteen, die dateren uit het laatste deel van het steentijdperk. Eerder al, op het einde van de 19de eeuw, hadden ook 2 andere oudheidkundigen, M. A. Rutot en Maurice de Maere d'Aertrycke, in diezelfde omgeving "in oost-Moorslede" enkele prehistorische werktuigen in silex gevonden. Het gaat hier om de oudst bekende sporen van menselijke aanwezigheid of (tijdelijke) bewoning in héél de gemeente!

1ste eeuw v. Chr.

58-50	Onze streken, bewoond door de Keltische volksstam van de Menapiërs, worden veroverd door de legioenen van de Romeinse veldheer Julius Caesar.
31-0	De Romeinse keizer Augustus deelt Gallië op in 4 provincies. Het grondgebied van de huidige Tuimelarewijk ligt binnen de grenzen van de meest noordelijke provincie "Gallia Belgica", met Reims als hoofdstad.
	Aanleg van de Romeinse heerbaan "Via Belgica" tussen Boulogne-sur-Mer (N.-Fr.) en Keulen (D.), via Bavay en Tongeren.

1ste eeuw na Chr.

	De Romeinse provincie "Gallia Belgica" wordt op haar beurt verdeeld in verscheidene districten, "civitates" geheten. De huidige Tuimelarehoek ligt op het grondgebied van de "civitas Menapiorum", met als hoofdplaats het huidige Kassel.
	Onder keizer Trojanus wordt een 2de parallel lopende heerbaan getrokken tussen Boulogne-sur-Mer en Tongeren, dwars door zuidelijk West-Vlaanderen, langs Wervik, Menen en Kortrijk.

2de eeuw

Op de tweede heerbaan Boulogne-Tongeren is er, even voorbij Kassel, in Reningelst, een aftakking (= "diverticulum") naar Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen, NL), via Abele (Watou), Poperinge, Woumen, Esen, Torhout en Brugge.

3de eeuw

	Aanleg van een secundaire (Gallo-)Romeinse weg (= "diverticulum") tussen Menen en Torhout, die de hedendaagse wijk de Tuimelare van Noord naar Zuid doorkruist. Die zal later de "Arrasche Baene", "Oude Heirstraete" en nu "Oude Heirweg" worden genoemd.
	Op oude kaarten (o.m. die van Popp uit 1851) tekent zich in een veld aan de noordkant van de Knaagreepstraat de plattegrond af van een aloud bouwwerk, mogelijk uit de middeleeuwen of misschien zelfs uit de Gallo-Romeinse periode.
297	De provincie "Gallia Belgica" wordt, onder keizer Diocletianus, opgesplitst in "Belgica Prima" in het oosten en "Belgica Secunda" in het westen. Het grondgebied van de Tuimelare situeert zich binnen "Belgica Secunda".
	In de late Romeinse keizertijd wordt de hoofdplaats van het district "Civitas Menapiorum" verlegd van Kassel naar "Turnacum" (= Doornik). Het district heet voortaan "Civitas Turnacensium", naar de Latijnse naam van de nieuwe hoofdstad.

5de eeuw

430	De Romeinse provincie "Gallia Belgica" wordt veroverd door de Salische Franken en gaat op in het rijk van de Merovingische koningen, met Doornik als hoofdstad.
486	Clovis maakt van Doornik de zetel van een nieuw bisdom, waarvan de grenzen nagenoeg overeenkomen met die van het Romeinse district "civitas Turnacensium". Het bisdom bestrijkt een groot deel van het graafschap Vlaanderen (incl. het grondgebied van de Tuimelare) en van Frans-Vlaanderen.

7de eeuw

Systematische kerstening van onze streken door o.m. St.-Acharius, St.-Elooi en St.-Amandus. Deze eerste missionarissen komen vanuit Doornik en verplaatsen zich naar Vlaanderen via de zogeheten "Henegouwse Weg" ("Doorniksche Baene") naar Kortrijk, en van daaruit richting Brugge, om onderweg het christelijk geloof te verspreiden.

Ofwel reizen ze via Ardooie, Ingelmunster, Meulebeke, Pittem, Zwevezele en Oostkamp.
Ofwel nemen ze de heirweg tot in Menen en volgen van daaruit de zogeheten "Artesische Weg" ("Arrasche Baene"), via de Tuimelare, Roeselare en Gits naar Torhout.

11de eeuw

Het graafschap Vlaanderen wordt bestuurlijk opgesplitst in kasselrijen (= burggraafschappen). Onze streek, waaronder de Tuimelare, maakt deel uit van de kasselrij Ieper.

12de eeuw

1146	Het uitgestrekte bisdom Doornik wordt ingedeeld in 2 aartsdiaconaten: dat van Doornik en dat van Vlaanderen. Moorslede, inclusief de Tuimelare, ligt binnen de grenzen van het aartsdiaconaat Doornik.
1184	Eerste schriftelijke vermelding van een leengrond "de bunra", bij de Riebeke, op het grondgebied van de huidige Tuimelare.
1188	Oprichting van de parochie Moorslede (waarvan de Tuimelare van oudsher deel uitmaakte) door bisschop Everardus van Doornik. De parochie maakt deel uit van de Heerlijkheid Moorslede en van de Kasselrij Ieper.

13de eeuw

ca. 1269	Oudste vermelding van een Gasthuis "de Bunra" op de hoek van de Oude Heirweg en Ten Bunderenstraat, in de huidige wijk "De Tuimelare" in Moorslede. Het is bewoond door 3 godvruchtige juffrouwen die kosteloos onderdak en voedsel en drank verschaffen aan bedevaarders en andere behoeftige passanten.
1272	In het bisdom Doornik wordt het aartsdiaconaat Vlaanderen in tweeën gesplitst: het aartsdiaconaat Brugge en het aartsdiaconaat Gent. De parochie Moorslede (inclusief de huidige Tuimelarewijk) wordt onderdeel van het aartsdiaconaat Brugge.
1299	Geschil tussen enerzijds de priorin van het "Gasthuis Ten Bunderen" op de Tuimelare en anderzijds Hendrik IV, Heer van Moorslede.

14de eeuw

1330	Bouw van een eigen kapel en huis voor de kapelaan bij het "Gasthuis ten Bunderen" op de huidige Tuimelarehoek.
	De kasselrij Ieper wordt opgedeeld in ambachten, o.m. West- en Oost-Ieperambacht. De parochie (gemeenten bestonden toen nog niet) Moorslede - de huidige Tuimelarehoek inbegrepen - is gelegen in Oost-leperambacht.

15de eeuw

1473

Bisschop Willem Fillastre van Doornik geeft de Regel van Augustinus en de bijhorende kloosterstatuten aan de "Hospitaliere lekenzusters" van het gasthuis Ten Bunderen, gelegen naast de Oude Heirweg.

16de eeuw

1559	Moorslede valt onder het nieuw opgerichte bisdom Ieper, dekenij Waasten.
1566	De zusters van het Gasthuis ten Bunderen slaan een eerste keer op de vlucht voor het geweld van de protestantse Beeldenstorm.
1568	De zusters keren terug naar het zwaar beschadigde Gasthuis ten Bunderen.
1578	Het Gasthuis ten Bunderen wordt volledig vernield door de "Geuzen". De zusters vluchten voor het geweld van Schotse protestantse huurlingen, ditmaal definitief, naar de Noord-Franse steden Rijsel en St.-Omaars. De gebouwen van het Gashuis ten Bunderen worden nagenoeg volledig vernield tijdens de godsdienstoorlogen.
1587	De uitgeweken zusters mogen na 9 jaar uit ballingschap terugkeren naar Vlaanderen, en vestigen zich in de bisschopsstad Ieper. Ze behouden al hun vroegere onroerende eigendommen in de brede omgeving van het gasthuis ten Bunderen op de Tuimelare.

17de eeuw

1601	De oudst bekende schriftelijke vermelding van de herberg 'Den Tuymelare'. Dat sluit niet uit dat deze herberg ook al veel eerder ontstond, in de periode dat er nog zusters woonden in het gasthuis ten Bunderen. Den Tuymelaere is, zo niet de alleroudste, dan toch zeker één van de oudste herbergen van Moorslede.
1627	In een rekening van de Moorsleedse Armendis staat te lezen dat "aalmoezen in brood zijn uitgedeeld aan de armen op Gasthuus kermesse". Hiermee is bevestigd dat er naast de traditionele jaarlijkse dorpskermis van Moorslede ook verscheidene wijkkermissen bestonden, o.m. rond het leegstaande gasthuis ten Bunderen, temidden van de (huidige) Tuimelarewijk.
1670	In de belastinglijst van Moorslede wordt gewag gemaakt van "de kermesse van den Thuymelaere", waar men een feest inricht voor "de schutters en de liefhebbers van het roer (= geweer").

18de eeuw

ca. 1700	Omstreeks dat jaar staat in de Tuimelaarstraat de wegkapel van O.-L.-Vrouw ter Hulpe, de oudste van veldkapel van héél Moorslede, die tegenwoordig prijkt op de lijst van het Bouwkundig Erfgoed in Vlaanderen.
1751-54	Onder het Oostenrijks Bewind van keizerin Maria-Theresia wordt een kasseiweg tussen Brugge en Menen aangelegd, de huidige Meensesteenweg. Het noordelijk en zuidelijk traject ervan komen in 1754 samen ter hoogte van de Veldstraat (de huidige Mgr. Catrystraat) en Ten Bunderenstraat. De nieuwe weg loopt min of meer parallel met de Oude Heirweg, doorkruist de oostflank van de Tuimelarewijk vanaf de Veldstraat tot de Papelandbeek en wordt op dat stuk heden ten dage Menensesteenweg genoemd.
1754	Krachtens het keizerlijk octrooi van 1751 wordt op 20 oktober de Oude Heirweg tussen Roeselare en de Cleppebrug (over de Heulebeek in Dadizele) over de hele lengte en breedte in loten opgedeeld en openbaar verkocht, evenals de bomen aan beide zijden ervan. De stad Menen doet hetzelfde voor het traject van de heirweg tussen de Cleppebrug en de "Faubourg de Bruges" (= een buitenwijk, ten noorden van Menen).
ca.1763	Bouw van de Kruiskapel (ook "Cruys-kapelle" of "Sinnesael's kapel" geheten), op de hoek van de Menensesteenweg en de Veldstraat (nu Mgr. Catrystraat).
1763	De laatmiddeleeuwe Molenweg tussen het gasthuis ten Bunderen en de pas opgerichte Kruiskapel wordt vervangen door een riante dreef, aan weerszijden omzoomd met eikenbomen. Deze dreef heet achtereenvolgens "Gasthuysstraete" en "Ten Bunderenstraat".
1768	Bouw van de Veldmolen (later in de volksmond "Beitemmolen" of "Sinnesael's molen" genoemd) naast de Veldstraat (nu Mgr. Catrystraat).
1783	De Oostenrijkse keizer Jozef II schaft alle contemplatieve orden af, o.m. de communauteit van de Bunderzusters in Ieper, die in 1781 "Reguliere kanunnikessen" zijn geworden. De zusters worden uit hun klooster gezet. Al hun roerende en onroerende goederen, hoofdzakelijk op de Tuimelare en in een wijde omgeving ervan, worden door de overheid in beslag genomen.
1785	In 1785 keert een van de zusters uit Ieper terug naar Moorslede, op vraag van de plaatselijke pastoor, om de leiding op zich te nemen van een armenschool bij de parochiekerk. Tijdens WO I zal het hele klooster- en scholencomplex volledig worden vernield. De nieuwe gebouwen van het klooster en de scholen herrijzen in 1923 in de Stationsstraat. In 2005 zal het hoofdklooster verhuizen naar Zonnebeke, naast het Zorgcentrum waar nu, in 2025, nog steeds 8 zusters verblijven.
1789	Pieter-Joseph Muylle, eigenaar van de tolherberg "De Meerlaan" in Beitem, koopt enkele tientallen hectaren van het "Oostvelt-busch" alsook een groot aantal in beslag genomen landerijen van Ten Bunderen in de huidige wijk de Tuimelare en aan weerszijden van de Me(n)ensesteenweg in het naburig dorp Beitem.
1795	Tijdens het Franse Bewind worden alle eigendommen van de zusters van Ten Bunderen, o.m. de Gasthuishoeve plus 27 ha akkers, weiden, bossen en vijver op de Tuimelarehoek en ver daarbuiten, in beslag genomen.
1795	De parochie Moorslede wordt tijdens het Frans Bewind (1794-1815) een gemeente, opgedeeld in territoriale eenheden, zogeheten "Secties". Een daarvan is de "Tuimelaer Sectie X".

19de eeuw

1800	De eerder al verbeurd verklaarde "Gasthuishoeve" van de zusters van Ten Bunderen in de Tuimelarewijk wordt door de Franse bezetter als "nationaal domein" ("zwart goed") openbaar verkocht in Brugge. Daarnaast gaan ook de aanpalende landbouwgronden, weiden en bossen (tezamen zo'n 35,5 ha), verspreid over Moorslede (hoofdzakelijk de Tuimelare) en Beitem, onder de hamer.
1801	Door het Concordaat tussen de H. Stoel en de Franse keizer Napoleon wordt het bisdom Ieper afgeschaft en ressorteert de parochie Moorslede (inclusief de Tuimelare) tot 1834 onder het bisdom Gent, binnnen de dekenij Ieper.
1834	Na de Onafhankelijkheid van België wordt het bisdom Brugge heropgericht. De parochie Moorslede (De Tuimelare inbegrepen) maakt er deel van uit, binnen de dekenij Ieper.
1834	Het zogeheten "Eerste Kadaster" van het onafhankelijk geworden België maakt melding van een brouwerij Bostyn langs de Menensesteenweg op de Tuimelare.
1839	De parochie Moorslede (inclusief de Tuimelarehoek) gaat over van de dekenij Ieper naar die van Menen.
1860	de Tuimelarehoek telt 105 huizen en 484 inwoners (Bron: kanunnik G. F. Tanghe, Parochieboek of beschryving van Moorslede, 1860).
1883	De wielerlegende en eerste flandrien Cyriel Vanhauwaert wordt op 15 december geboren in het ouderlijk huis aan de Oude Heirweg 53.
1889	Een groot deel van de wijk de Tuimelare wordt losgeweekt van de parochie Moorslede en valt voortaan binnen de grenzen van de pas opgerichte St.-Godelieveparochie in het aanpalend dorp Beitem. Nog in datzelfde jaar gaan de parochies Moorslede en Beitem (De Tuimelare dus inbegrepen), over van de dekenij Menen naar de dekenij Roeselare, binnen het bisdom Brugge.

20ste eeuw

1903	Onderpastoor Louis Van Sluys van Beitem laat de vervallen Kruiskapel "Sinnesael's kapel" afbreken en heropbouwen.
1940	Tijdens het eerste jaar van Wereldoorlog II crasht een Duitse bommenwerper Heinkel He 111P, die door Britse jachtvliegtuigen is neergehaald, nabij de Tuimelarestraat.
1945	Sinnesael's kapel, die aan het einde van WO II (1940-45) totaal in puin lag, wordt in 1945 heropgericht door de Beitemse pastoor Camille Lourdault als gebedsruimte en gedenkteken voor de slachtoffers van de 2 wereldoorlogen.
1955	Anna Grymonprez stopt met het uitbaten van de eeuwenoude herberg de Tuimelare.
1969	Luisterrijke viering in het klooster en de school van de zusters van ten Bunderen in de Stationstraat in Moorslede van de oprichting, zeven eeuwen geleden, van het Gasthuis ten Bunderen langs de Oude Heirweg op de Tuimelare.
1991	De Tuimelare viert in éénzelfde jaar maar liefst twee eeuwelingen: Alberic Loyson en Alfons Vanelslander.

21ste eeuw

2016	Per 1 januari wordt de parochie Beitem, na 127 jaar, door het bisdom Brugge opgedoekt. Het stuk dat op het territorium van de gemeente Moorslede ligt (een groot deel van de Tuimelarehoek én van de Koekuithoek) maakt opnieuw deel uit van de parochie Moorslede.
2019	De communauteit van zusters van O.-L.-V-ten-Bunderen in Zonnebeke viert het feit dat 750 jaar geleden op de Tuimelare het Gasthuis ten Bunderen werd opgericht.
2022	Op woensdag 24 augustus bereikt ook Anna Grymonprez, de laatste uitbaatster van de herberg 'De Tuimelare', de gezegende leeftijd van 100 jaar. Ze wordt door de wielerclub "De Blauwe Tornado’s" verzocht om de bloemen te overhandigen aan de winnaars van de 1ste editie van de wielerwedstrijd "Tuimelaere Classic" en wordt zo "het oudste bloemenmeisje van het land". Anna haalt hiermee zelfs de krantenkoppen en het nieuws van VRT en WTV.